Turfrace

Turfrace 2013

In Drachten werden rond begin 20e eeuw veel skûtsjes gebouwd. Dit gebeurde voornamelijk op 3 locaties. Zo was er een scheepswerf aan de Langewijk nabij de Zuiderdwarsvaart, aan het Buitenstverlaat, waar tegenwoordig nog altijd de werf van Van der Werff gevestigd is en tot slot een werf aan de Drachtstervaart. Deze laatste, werf op 'De Piip' is waarschijnlijk wel de bekendste. De naam is gerelateerd aan de nabij gelegen brug de Piip, welke op haar beurt de naam weer te danken heeft aan een pijpbrug die, van 1674 tot 1695, hier gelegen heeft. Deze werf is zo bekend geworden omdat de 'Piipster Skûstjes' een opvallend (en effectief) ontwerp hadden, waardoor ze meer snelheid hadden en daardoor ook efficienter hun lading konden vervoeren. De werf begon aanvankelijk aan de Noorderdwarsvaart rond 1896, opgericht door Berend Tjeerds Roorda, en verhuisde in 1902 naar de Drachtstervaart. Het kende daar een bloeiperiode van 1909 tot 1923. Veel van deze 'Piipsters' varen ook nu nog. En dat ze snel waren bewijst dat in 2013 maar liefst 13 van 14 SKS-skûtsjes van de werf De Piip afkomstig zijn. Het bedrijf werd opgeheven in 1958. (Van der Wal, Roorda, 2013)

Naast veel houten skustjes zijn er ook ijzeren skûstjes gebouwd. Skutsje 'De Rot' (gebouwd in 1887 in Vierverlaten), anno 2013 gelegen in Rottevalle, is daar een mooi voorbeeld van. De ijzerbouw van skûtsjes kwam op gang vanaf 1900. Maar dit had wel een grote impact op het bouwproces. Timmerlieden moesten omgeschoold worden. De opbouw van het schip gebeurde niet meer op een gevoelsmatige manier, maar was planmatig met tekeningen. Waar houtbewerking relatief rustig was, was bewerking van ijzer in de scheepsbouw luidruchtig en met meer geweld. (Huizinga, 2013)

Het moge duidelijk zijn dat het Skûtsje dus een bijzondere plek inneemt binnen de gemeente en met name ook in Drachten. Om deze reden is dan ook op 16 maart 2013 het 'Skustjejier' van start gegaan, met vele evenementen rondom dit stukje cultuurhistorie. Een van de meest spectaculaire onderdelen binnen dit Skustjejier is volgens velen de Turfrace die op 27 april werd georganiseerd tussen zo'n 15 skûtsjes die op Drachtster scheepswerven gebouwd zijn. Deze skûtsjes zeilden een route langs diverse dorpen in Smallingerland met start en finish in de Drachtstervaart ter hoogte van het Slingepark.

Hieronder ziet u impressies van deze race nabij de dorpen Opeinde, Rottevalle en Oudega.

Een van de eerste Skutsjes arriveert in Opeinde.

Er stond geen wind dus er moest geboomd worden.

Past het?

Ja.

De vlag (van Opeinde) kon uit.

Bomen.

Het werd drukker.

En drukker.

De Lytse Lies.

.

De tweede persoon die aan het bomen is, heeft zijn 'beage' al om.

En drukker.

De bemanning wordt gewisseld.

Onder de brug door bomen.

Een wit Skutsje

Haven van Rottevalle, met het ijzeren Skutsje 'De Rot' op de achtergrond.

De Haven richting centrum van het dorp.

Een Skutsje arriveert in de smalle haven.

En kan amper draaien.

Maar het past allemaal.

Even verderop in Oudega.

De haven is aangekleed met Oldtimers, oude foto's en schilderijen.

Skutsjes vertrekken hier met het beetje wind vol in de zeilen.

Skutsjes.

Deze foto van het ingevroren motorschip in de Oudegaster haven,is genomen door A. Reidinga in ongeveer 1963-1964.
Toen was het schip eigendom van Jan van Akker uit Sneek.

De haven begin 20e eeuw.

Hier ziet men aan de rechterkant dat opvarenden aan wal zijn gestapt om de boor vervolgens zelf te te trekken. Van vroeger uit wordt dan gesproken over 'dat men 'yn'e beage' ging. Dit werd met name bij tegenwind uitgevoerd (naast het bomen). De vrouw van de schipper stond op dit soort momenten vaak aan de helmstok. Sommige schippers die het zich konden veroorloven konden een trekpaard (of soms twee) huren. (De Graaf, 2013)